Józef Mikołaj Wiślicki - Opis Królestwa Polskiego pod względem historycznym, statystycznym, rolniczym, fabrycznym, handlowym, zwyczajowym i obyczajowym

Józef Mikołaj Wiślicki ( 1805  - 1887 ) - powieściopisarz,  literat . Autor artykułów  w dodatkach do Gazety Warszawskiej. Współpracownik redakcji Gazety codziennej. Najważniejszą jego pracą jest książka, której fragment zamieszczamy poniżej; liczy ona trzy tomy opracowane w latach 1849-1854.

Wiślicki J. M., Opis Królestwa Polskiego pod względem historycznym, statystycznym, rolniczym, fabrycznym, handlowym, zwyczajowym i obyczajowym. Warszawa 1850. T. 2,  s. [24] -33.

 

MIECHÓW.

Przez wzgórza, okryte bujnemi plonami rolnika, pomiędzy któremi Nidzica toczy swe wody; Wśród uśmiechających się do wędrowca wiejskich osad, przebieżymy drogę wiodącą do Miechowa, stolicy powiatu. . Bo też Miechów otulił się górami, i ze swoją wspaniałą kolegiatę, nie rad zza nich wyglądać, Tylko kiedy niekiedy wielka bania z krzyżem potrójnym [faktycznie : podwójnym] , niby głowa olbrzyma ukaże się i skryje za wzgórek, jak latarnia morska, która jest jedynym przewodnikiem dla podróżnego (…}.

 

[…]

Czworokątny plac, otoczony murowanemi, dość schludnemi domkami, jak w wielu miastach polskich rynek formuje. Nie ma tu nic takiego, coby wędrowca zachęcało do zwidzenia miasta, jeżeli jeszcze przybędziemy doń w dzień powszedni. Wszędzie milczenie, ledwo ślady jakiego życia, i tylko wspaniała świątynia dawnych Krzyżaków, najważniejsza ozdoba Miechowa wabi nas do siebie, a więc pójdźmy ją co-prędzej obejrzeć.[…]

 

[…]

Dzisiejsza świątynia kolosalnej budowy zatrzymała dawne rozmiary i pierwotną architekturę, ale w ozdobach widać zepsuty już smak 18 wieku. Główny ołtarz przedstawiający w rzeźbie grób Zbawiciela i jego zmartwychwstanie, pod względem stylu nie wiele sobie ma równych. Figury naturalnej wielkości, ugrupowanie ich, świadczą o zdolnej ręce, która je wykonała. Powleczenie ich tylko błyszczącą farbą, zdradza wiek chylenia się sztuki do upadku.

Trzy nawy osłaniają świątynię: dwie boczne przedłużone w arkady i wspierające się na filarach, stanowią kaplice. W części kapłańskiej są piękne kanoniczne stale. Pobocznych ołtarzów wraz z kaplicami znajduje się kilkanaście, z których wiele tak pod względem struktury, jako toż obrazów w nich pomieszczonych, zasługują na uwagę lubowników sztuki. Są to mianowicie obrazy, resztki uratowane z tylu klęsk […]

 Kościół Miechowski do celniejszych świątyń w kraju liczyć się mogący, jest jasny, a jednakże miłe wrażenie na widzu sprawia. Otaczają go obszerne krużganki, na jednym z tych wystawiona jest kaplica, wyobrażająca grób Zbawiciela w skale wykuty. W grobie tym złożona jest postać z wosku wyrobiona, dość naturalnie martwe zwłoki przedstawiająca. Grób ten ma być na wzór Jerozolimskiego zbudowany, [faktycznie: kamienna część Grobu Chrystusa zbudowana w 1530 jest wzorowana na grobie jerozolimskim, który uległ zniszczeniu podczas pożaru w 1808 r. ale jego dzisiejsza forma jest nieco inna] .

 

Przestronny czworoboczny klasztor, niezawodnie jest pozostałą budowlą z czasów Łokietkowych. Obszerny też ogród wysokie mury otaczają […]

 

[…] Miasteczko Miechów na mocy przywilejów przez samych chrześcian zamieszkałe i około 2000 ludności liczące, w ciągu swego istnienia tylu klęskom pożarów, łupiestw i morowego powietrza ulegające, do czasu ustanowienia w niem stolicy powiatu, obok bogactw zakonu, lichą było osadą […]